Hyperpigmentatie: oorzaken en behandeling

Heb je last van pigmentvlekken en weet je niet precies waar ze vandaan komen? Wil je er iets aan doen, maar weet je niet hoe? In dit artikel duiken we in de verschillende soorten vlekken, de meest voorkomende oorzaken en de beste manieren om ze te verminderen.

De conditie van onze huid weerspiegelt wat er zich afspeelt in ons lichaam. Pigmentvlekken ontstaan namelijk door veranderingen in ons huidmechanisme, beïnvloed door erfelijke en omgevingsfactoren (exposoom), een (ongezonde) levensstijl, hormonen en soms zelfs door een bepaalde huidaandoening. Lees even mee.

Hoe zien pigmentvlekken eruit?
Pigmentvlekken kunnen verschillen in grootte, vorm en kleur, variërend van lichtbruin tot roodachtig en donkerbruin. Soms kunnen er zelfs heel lichte of witte vlekken ontstaan. De overgang tussen een pigmentvlek en de omliggende huid is vaak duidelijk zichtbaar.

Pigmentvlekken op de lippen
Pigmentvlekken op de bovenlip kunnen soms de indruk van een "pigmentsnor" wekken. Dit wordt vaak veroorzaakt door UV-straling of hormonale schommelingen. Door een goede zonnebescherming te gebruiken, kun je deze vlekken helpen voorkomen.

Pigmentvlekken op de handen
Pigmentvlekken op je handen worden met de jaren steeds opvallender. Je herkent ze aan kleine, donkerbruine verkleuringen. De belangrijkste oorzaken? Veroudering en zonschade.

Pigmentvlekken op het lichaam
Pigmentvlekken komen niet alleen in het gezicht en op de handen voor, maar kunnen ook op andere plekken zoals je benen en rug verschijnen.

Hyperpigmentatie ontstaat door een teveel aan melanine in de huid, wat zorgt voor donkere vlekken. Je genen spelen hierin een flinke rol. Mensen met een donkere huid zijn bijvoorbeeld gevoeliger voor pigmentvlekken, omdat hun huid van nature meer pigment bevat. Daardoor blijft hyperpigmentatie vaak wat langer zichtbaar.

Wat is het verschil met hypopigmentatie?
Last van witte vlekjes op je huid in plaats van donkere? Dan heb je waarschijnlijk een tekort aan pigment, beter bekend als hypopigmentatie – het tegenovergestelde van hyperpigmentatie. Deze witte vlekken ontstaan vaak door veroudering of door UV-schade, die de melanineproducerende cellen, de melanocyten, verstoort. Veel mensen vinden deze vlekjes storend. Wil je weten of er iets anders aan de hand is? Raadpleeg dan een dermatoloog om andere mogelijke oorzaken uit te sluiten.

Daarnaast wordt onze huid beïnvloed door interne en externe factoren, en niet te vergeten onze leeftijd. Al deze invloeden samen vormen wat we het Exposoom noemen, een term geïntroduceerd door epidemioloog Christopher Wild in 2005. Het Exposoom omvat een reeks factoren, zoals UV-straling, roken, temperatuurschommelingen, voeding, stress, slaaptekort en (lucht)vervuiling. Wild deelde deze factoren op in interne, externe en biologische categorieën.

• Blootstelling aan UV-straling is de hoofdoorzaak van huidpigmentatie. Hoewel UV-stralen bijdragen aan de productie van vitamine D, is overmatige blootstelling aan UVA schadelijk voor je huid.

• Hormonale veranderingen, bijvoorbeeld tijdens de zwangerschap, kunnen de productie van melanine beïnvloeden. Dat manifesteert zich vaak in de vorm van vlekjes in het gezicht.

• Naast blootstelling aan de zon, speelt ook de leeftijd een belangrijke rol. Ouderdomsvlekken ontstaan door een disbalans in de melanineproductie van de huidcellen.

• Overgevoeligheid voor medicijnen: Sommige medicijnen, waaronder ibuprofen en naproxen, kunnen de huid gevoeliger maken voor zonlicht dan normaal. Vooral bij overmatige of onbeschermde blootstelling aan de zon verhoogt dit de kans op huidlaesies en vlekken.

• Huidaandoeningen: Sommige huidaandoeningen, zoals atopische dermatitis, psoriasis en acne, kunnen leiden tot hyperpigmentatie en vlekken op de huid. (Lucht)vervuiling: Uitlaatgassen, fossiele brandstoffen en andere vervuilende stoffen genereren vrije radicalen die op hun beurt melanocyten (over)stimuleren. Dit uit zich vaak in vlekken op de huid.

• Na het genezen van puistjes of wondjes kunnen er bruine vlekjes achterblijven, ook wel bekend als post-inflammatoire hyperpigmentatie (PIH). Dit gebeurt wanneer pigment zich ophoopt na schade aan je huid, zoals bij acne. De vlekjes kunnen met de tijd vervagen, maar meestal duurt dat best lang.

De kleur van pigmentvlekken ontstaat vaak door veranderingen in de pigmentatie van de huid of schommelingen in het melanineniveau op bepaalde plekken in je gezicht. Hoewel de meeste vlekjes onschuldig zijn, kunnen sommige duiden op gezondheidsklachten. Hieronder bespreken we de verschillende soorten pigmentvlekken en hoe je ze kunt herkennen.

Zonnevlekken
Huidvlekken ontstaan door ouderdom en (langdurige) blootstelling aan de zon. Als je je huid je hele leven lang blootstelt aan de zon, verandert de pigmentatie van je huid en ontstaan huidvlekken.

Ouderdomsvlekken, ofwel seniele lentigines of zonnevlekken, ontstaan door een natuurlijke huidveroudering en een verminderde melanineproductie. Deze kleine bruine vlekjes zijn doorgaans onschadelijk en vragen weinig tot geen behandeling, maar zijn wel de eerste tekenen van huidbeschadiging en -veroudering.

Zwangerschapsmasker (melasma)
Tijdens de zwangerschap produceert het lichaam extra oestrogeen en progesteron, wat de aanmaak van melanine zou verhogen. Dit leidt bij veel vrouwen tot vlekken, meestal in het gezicht ter hoogte van het voorhoofd, de neus, de kaken of de kin. Deze zwangerschapskwaal staat bekend als zwangerschapsmasker of melasma.

Sproeten in het gezicht
Sproeten zijn veelvoorkomende, kleine vlekken op de huid als gevolg van melanine-ophopingen. Ze zijn erfelijk en komen vaker voor bij mensen met een lichte huid. Hoe meer blootstelling aan de zon, hoe meer sproetjes verschijnen.

Mensen met een lichte huid hebben vaker sproeten dan mensen met een donkere huid. Dat komt door de onregelmatige melanineverdeling (pigment) in hun huid. Sproeten zijn niet gevaarlijk, het zijn goedaardige pigmentvlekjes. Het minder goede nieuws is dat sproetjes wel een teken zijn van een gevoelige en kwetsbare huid. Bescherming tegen UV-stralen is daarom cruciaal voor lichtere huidtypes.

Sproeten zijn genetisch bepaald, waardoor je ze niet volledig kunt voorkomen. Je kunt ze wel verminderen door je huid te beschermen met zonnecrème, de zonnebank te vermijden en huidverzorging te gebruiken om je huidtint te egaliseren en te herstellen.

Wanneer pigmentvlekken zichtbaar worden, hangt vooral af van het soort vlek en je levensfase.

Pigmentvlekken rond je 30e
De eerste ouderdomsvlekken kunnen al rond je 30e of 40e opduiken. Dat komt doordat je huid veroudert: de celdeling gaat trager en je stofwisseling vertraagt, waardoor overtollig melanine minder snel verdwijnt. Vanaf je 30e is het slim om te kiezen voor een anti-aging huidverzorging die beschermt tegen de eerste tekenen van huidveroudering.

Melasma: Pigmentvlekken tijdens en na de zwangerschap
Melasma, vaak te herkennen aan grotere vlekken in het gezicht, komt vooral voor bij vrouwen tijdens of na een zwangerschap. Naast UV-straling spelen hormonen hierbij een rol, vooral de verhoogde oestrogeenspiegel. Gelukkig verdwijnt het melasma vaak vanzelf weer.

Ouderdomsvlekken rond de 50 jaar
Naarmate je ouder wordt, zie je steeds meer pigmentvlekken, vooral op je gezicht en handen. Tijdens en na de menopauze verandert je huid flink: door een daling van oestrogeen wordt je huid dunner, droger en verliest het z’n stevigheid en glans. Een verstevigende dagcrème met actieve ingrediënten kan in deze levensfase goed van pas komen.

Welke pigmentvlekken zijn gevaarlijk?
Goed nieuws: de meeste pigmentvlekken, zoals ouderdomsvlekken, zijn volkomen ongevaarlijk. Verandert een vlek in vorm, kleur of grootte? Dat kan een teken zijn van een melanoom (huidkanker). Neem altijd contact op met een professional als je een snelgroeiende pigmentvlek opmerkt.

Behandelingen tegen pigmentvlekken
Pigmentvlekken verdwijnen meestal niet vanzelf, maar gelukkig zijn er effectieve behandelingen om ze te verminderen. Met een laserbehandeling wordt de overmatige aanmaak van pigmentcellen aangepakt, waardoor de vlekken vervagen.

Naast laserbehandelingen is een chemische peeling ook een effectieve manier om van pigmentvlekken af te komen.

Pigmentvlekken camoufleren
Wil je pigmentvlekken in je gezicht camoufleren? Vichy’s Dermablend Corrigerende Foundation biedt je tot 16 uur lang een hoogdekkende, natuurlijke finish. De foundation versmelt moeiteloos met de huid, voor een comfortabele, niet-plakkerige dekking zonder maskerachtig effect. Deze foundation is speciaal ontwikkeld voor de normale tot droge huid en dekt lichte tot matige huidoneffenheden, zoals een ongelijkmatige teint, donkere kringen, vlekjes, roodheid, littekens, zwangerschapsmasker, couperose en vitiligo.

Breng als finishing touch Vichy’s DERMABLEND Fixerend Poeder aan.

Crèmes tegen pigmentvlekken
Wil je weten hoe je huidvlekken kan verminderen? Ontdek hier de geheimen van een anti-pigmentcrème, een waardevolle bondgenoot tegen huidoneffenheden. Crèmes tegen pigmentvlekken zijn ontwikkeld om pigmentvlekken of hyperpigmentatie te verminderen.

De actieve bestanddelen in behandelingen en crèmes tegen pigmentatie zijn zodanig ontwikkeld dat ze hyperpigmentatie op twee fronten bestrijden:

• Door de aanmaak van melanine te verminderen: Depigmenterende crèmes temperen de productie van melanine, wat de vorming van hyperpigmentatie en pigmentvlekken tegengaat.

• Door het bevorderen van celvernieuwing: Hierdoor worden dode huidcellen afgevoerd en vernieuwen de bovenste huidlagen zich sneller.

Denk je eraan om een anti-pigmentcrème toe te voegen aan je huidverzorgingsroutine? Zorg dan dat je de crème op het juiste moment aanbrengt voor een optimaal resultaat.

Zo integreer je een anti-pigmentcrème in je dagelijkse huidverzorgingsroutine om vlekjes te verminderen.

1. Gezichtsreiniging
Een eerste belangrijke stap in je huidverzorgingsroutine is het reinigen van je gezicht. Door grondig te reinigen, verwijder je overtollig talg en voorkom je verstopte poriën, wat helpt tegen puistjes en onvolkomenheden. Reinig je gezicht met je vertrouwde cleanser, spoel met water en dep je huid droog met een zachte handdoek.

2. Depigmenterend serum
Na het reinigen is het tijd voor een anti-pigmentbehandeling. Serums zijn een waardevolle aanvulling op je huidverzorgingsroutine vanwege hun hoge concentratie actieve ingrediënten en hun vermogen om diep in de huid door te dringen.

Kies een serum dat depigmentatie bevordert en celvernieuwing stimuleert. Breng het gelijkmatig aan en masseer het zachtjes in, vermijd je ogen. Wacht even tot het serum volledig is opgenomen voordat je verdergaat naar de volgende stap.

3. Breng een anti-pigmentcrème aan
Breng de anti-pigmentcrème gelijkmatig aan, maar vermijd het gebied rond je ogen. Masseer in met ronddraaiende bewegingen totdat het volledig is opgenomen.

4. Eindig met zonnebrandcrème
Na het aanbrengen van je anti-pigmentcrème is het tijd voor een zonnecrème, een onmisbare stap die vaak over het hoofd wordt gezien. Een anti-pigmentcrème maakt je huid soms gevoeliger voor zonlicht. Bescherm je huid daarom elke dag tegen de zon. Smeer je elke 2 uur opnieuw in bij langdurige blootstelling, of wanneer de zon op haar felst is.

Sommige depigmenterende producten bevatten ingrediënten met een SPF-bescherming. Als je anti-pigmentcrème een hoge SPF-waarde bevat, is een aparte zonnecrème vaak overbodig. Dagelijkse UV-bescherming blijft wel heel belangrijk.

Je kan je anti-pigmentatie verzorging ook integreren in je avondroutine om de effectiviteit te verhogen. De stappen zijn vergelijkbaar met die van je ochtendroutine.

1. Reinigen van je gezicht
Stap één is het reinigen van je huid. Deze stap helpt onzuiverheden, overtollig talg en dode huidcellen te verwijderen. Kies een gezichtsreiniger die aansluit bij je huidtype. Maak je gezicht nat, breng de reiniger aan en masseer zachtjes in. Spoel je gezicht af met lauw water en droog af met een zachte handdoek. Als alternatief kun je ook kiezen voor reinigingsproducten zonder spoeling, zoals toners of reinigingscrèmes.

2. Depigmenterend serum
Zoals al gezegd, is een goede aanpak superbelangrijk voor het beste resultaat. Breng het anti-pigmentserum aan op een schone, droge huid, verdeel het gelijkmatig over je gezicht en masseer het in tot het helemaal is opgenomen.

Advies: Gebruik een retinolserum. Retinol remt een enzym dat de pigmentproductie stimuleert. Daarnaast vermindert retinol de overdracht van pigment naar omliggende huidcellen en versnelt het de afschilfering van huidcellen met overtollig pigment.

Vichy’s Liftactiv Retinol Specialist Serum combineert 0,2% pure retinol met probiotische fracties. Zodoende helpt het serum fijne lijntjes en rimpels verminderen, het verbeteren van de huidtextuur, het verhelderen van de huid en het vervagen van donkere vlekken.

3. Breng een anti-pigmentcrème aan
Is het serum volledig ingetrokken? Dan is het tijd voor een anti-pigmentcrème. Smeer de crème op de pigmentvlekjes of smeer een dunne laag over je hele gezicht.

Hieronder vind je een selectie aan huidverzorgingsproducten tegen pigmentvlekken.

Liftactiv B3 Serum
Het Liftactiv B3 Serum heeft een drievoudige werking: het pakt onzuiverheden, rimpels en een doffe teint aan. Het bevat niacinamide met een anti-aging en homogeniserende werking, glycolzuur en exfoliërende werkstoffen, peptiden tegen rimpels en vitamine Cg voor een egale en stralende huid.

Liftactiv B3 Dagcrème tegen pigmentvlekken SPF50
Liftactiv B3 Dagcrème tegen pigmentvlekken met SPF50 helpt de intensiteit van pigmentvlekjes te verbeteren, vermindert rimpels en biedt een breedspectrum UV-bescherming. De formule bevat niacinamide tegen pigmentvlekken en SPF50 voor hoge bescherming tegen UV-straling.

Capital Soleil UV-age Daily SPF50+ Zonnecrème

De Capital Soleil SPF50+ UV-Age Zonnefluide van Vichy biedt dagelijkse SPF50+ bescherming tegen UVB- en UVA-stralen. Hiermee worden tekenen van vroegtijdige huidveroudering door zonblootstelling, zoals rimpels en vlekken, tegengegaan. Dankzij de Netlock-technologie zorgt het voor een gelijkmatige bescherming. Het helpt ook rimpels en pigmentvlekken te verminderen dankzij de anti-aging peptiden en niacinamide.

Dr. Christina Schaaf is gespecialiseerd in well-aging en heeft een eigen praktijk net buiten Dortmund. Ze focust zich op minimaal invasieve esthetische behandelingen. We spraken haar over pigmentvlekken en stelden een paar vragen:

Dr. Schaaf, veel vrouwen maken zich zorgen over pigmentvlekken. Wat werkt volgens u echt om deze aan te pakken?
"Het allerbelangrijkste is een goede UV-bescherming! UV kan blijvende schade aan de huid veroorzaken. Daarnaast zijn er crèmes en serums met ingrediënten zoals vitamine C, niacinamide en vitamine B3, die helpen om pigmentvlekken te voorkomen en te vervagen. Ook chemische peelings en laserbehandelingen zijn doeltreffende opties om pigmentvlekken aan te pakken."

Tijdens de zwangerschap kunnen er donkere vlekken op de huid verschijnen. Gaan deze weg na de bevalling?
"Meestal wel. Deze pigmentvlekken, melasma genoemd, vervagen na de bevalling en verdwijnen soms helemaal. Ik raad aan een dagcrème te gebruiken met ingrediënten die pigmentvlekken verhelderen. Zo vervaagt melasma sneller."

Kan een vitaminetekort ook bijdragen aan pigmentvlekken, naast UV-straling?
"Absoluut. UV-straling is vaak de grootste boosdoener, maar een vitaminetekort kan zeker ook een rol spelen. Een tekort aan foliumzuur (vitamine B9) of vitamine B12 kan bijvoorbeeld leiden tot pigmentstoornissen. Als je merkt dat je vaak pigmentvlekken of ouderdomsvlekken krijgt, ga je best langs bij een dermatoloog."

Heeft u nog een laatste tip voor mensen met pigmentvlekken?
"Voorkomen is beter dan genezen. Zorg elke dag voor goede UV-bescherming om pigmentvlekken zoveel mogelijk te vermijden. Hoewel we met de leeftijd niet alle vlekken kunnen tegenhouden, hoeft niemand onder hyperpigmentatie te lijden. Ga langs bij een dermatoloog of apotheek voor advies. Er zijn zoveel manieren om je huid te verbeteren, van serums tot laserbehandelingen."